Alternatief genezen

Het miezert een beetje. Maar de spatjes staan in geen verhouding tot de dichte mist die dagenlang luiken voor het vergezicht heeft gehangen. Vooral op enige afstand van Angeren reikt het zicht nu kilometers ver. Namen als Ruimzicht en De Wijde Blik spreken boekdelen in de Kamervoort.

 Door Joop Brons

Het ijs ligt nog op de sloten, gebarsten en afgebroken door de daling van de waterspiegel. De winter moet afschuwelijk zijn geweest voor de scholieren die de kou verbijtend op hun fiets tegen de striemende oostenwind in moesten tornen om thuis te komen. De Kamervoort biedt ze amper beschutting. En sinds het nieuwe fietspaadje is ook de gezelligheid verdwenen. De carnavalisten zeiden het afgelopen weekeinde al: naast elkaar fietsen is alleen nog mogelijk bij gehalveerde fietssturen.
De Kamervoort is een plek met een heel lange geschiedenis. Angeren­kenner bij uitstek, Robert Melchels, zegt zelfs dat in de prehistorie het gebied al werd bewoond. De hier opgegraven bodemschatten lijken hem gelijk te geven.
De naam Kamervoort is afgeleid van twee elementen. ‘Voort’ komt van doorgang of een doorwaadbare plaats. En dat klopt. De hele weg van Angeren naar Bemmel ligt op een hoger gelegen stroomrug. Kamer is afgeleid van Camere, wat zoveel wil zeggen als voorzien van een gewelf, of van een stookplaats, of van een gevangeniscel. Boerderij Kamervoort heeft ze alle drie.
De boerderij ligt niet eens aan de naar haar genoemde straat, maar aan de Rietkampseweg. Vooraan een lange oprijlaan staan twee smeedijzeren hekken, waarop de naam Kamervoort te lezen is. Het markante gebouw is kolossaal en vooral hoog. Het is onmiskenbaar dat het royale huis in een grijs verleden door iemand met veel geld moet zijn gebouwd. Intussen is het de oudste woning van het dorp: in 1776 werd de hofstede al genoemd in een acte. De oorlog, die ook in Angeren verwoestend heeft uitgehaald, heeft ‘gelukkig’ alleen het achterhuis vernield.
Het verhaal gaat dat de boerderij via een onderaardse gang was verbonden met de Rietkamp, een buurman. Een echt bewijs daarvoor is nooit geleverd.
Kamervoort wordt al drie generaties door de familie Emmerzaal bewoond.
Grootvader Bram Emmerzaal was raadslid en wethouder. Dat laatste was opvallend, omdat hij in de gemeenteraad kwam namens het protestants­christelijke bevolkingsdeel in een samenleving die vrijwel uitsluitend uit katholieken bestond.
Maar er is meer dat Kamervoort tot een fenomeen maakt. Onder de oude boerderij bevinden zich gewelven, die nu nog slechts worden gebruikt voor de opslag van wat wijn. In deze ruimte bevindt zich een sinister hol, een pikdonkere cel. Door een vierkant gaatje in de decimeters dikke muur, vallen indirect wat verloren lichtstraaltjes langs twee tralies. Het kan niet missen, dit moet een gevangeniscel zijn. De deur, die het hol vroeger heeft afgesloten, is nu in gebruik als kastdeur. De schuif waardoor het voedsel naar binnen werd gegooid (?) is nog te zien.
De cel werd heel lang geleden gebruikt om geestelijk gehandicapte kinderen in op te sluiten. Bij gebrek aan voorzieningen zoals die vandaag bestaan, namen mensen uit de stad hun toevlucht tot dit soort macabere oplossingen. En daar werd dan ook nog eens flink voor betaald. Maar ongetwijfeld zullen ook dronken landarbeiders en het echte geteisem eens tegen de verkeerde kant van de deur hebben aangekeken.
Het was destijds nog niet best gesteld met de geneeskunst. Vorige eeuw was daar andermaal een voorbeeld van te vinden op Kamervoort. Er heerste hondsdolheid en ook op de boerderij was iemand met deze fatale ziekte besmet.
Uit hevige angst om aangevallen te worden en ook deze gevreesde ziekte op te lopen, besloot een andere bewoner de hondsdolle man het ultieme medicijn toe te dienen: de man werd gesmoord met een kussen. Het besmettingsgevaar was daarmee inderdaad geweken...

Deze aflevering van Hel en Hemeltje stond in januari 1997 in De Gelderlander.