"Stadserf": 75 jaar geleden
Uit Mededelingen, jaargang 4 , nr. 4/5 (1978/1979)
Vijf en zeventig jaar geleden - op 7 september 1904 - verzond een (jonge?) Huissenaar de op de omslag afgebeelde ansichtkaart. Wie hij of zij was is onbekend. Op de voorzijde had de afzend(st)er zichzelf afgebeeld gevonden toen hij/ zij de kaart zag liggen in de winkel van Geveling in de Vierakkerstraat. Met een eenvoudig "ik" ter hoogte van het ouderwetse melkkarretje, gaf hij/ zij aan waar hij/ zij op de foto stond afgebeeld. Voor de geadresseerde was dat kennel ijk voldoende. Dat was "Mejuffrouw R. Burgers, p/a Den Heer Jozehfie No. 25 Rijnstraat Arnhem" de latere echtgenote van de huidige oudste inwoner van Huissen, de 94-jarige heer J. Brons (Mariaplein).
Op de originele kaart, die wij ontvingen van mevr. C. Jeurissen - Siepman, staat naast de foto gedrukt: "Huissen, Langestraat. 8045. uitgave van Th. Geveling, Huissen". Zij behoort tot een serie van bijzonder scherpe opnamen. Voor na de oorlog geboren en "nieuwe" Huissenaren zal deze foto nog slechts één herkenningspunt opleveren, nl. geheel rechts de Gelderse gevel, die toen nog bepleisterd was. Behalve deze gevel en op de achtergrond rechts huis en schuur van de fam. Pauw op de Markt (thans café Het Schuurke) zijn alle andere op de foto voorkomende panden verdwenen.
Met uitzondering van het stadhuis en de daarvóór staande hardstenen pomps die eind 1938 reeds verdwenen waren werden alle panden na de bevrijding gesloopt. De meeste waren getroffen óf bij het bombardement van 13/14 mei 1943 (de huizen van Van Dort, Houtkoper en Schopman, links) òf bij het grote bombardement van 2 oktober 1944. De foto is niet onbekend. Publikatie nú werd ons ingegeven door de recente publikaties rond de (inmiddeis gefiatteerde) plannen tot aanleg van een zgn. stadserf, welke weldra gerealiseerd zullen worden.
Enkele elementen van die stadserfaanieg betekenen namelijk in feite een terugkeer naar de situatie, zoals die op deze foto, welke nog vóór de aan!eg van de tramrails werd gemaakt, is vastgeIegd. De asfaltering zat verdwijnen om plaats te rnaken voor de traditioneie bestrating, een rijgedeelte en aan weerszijden daarvan voetgangersgedeelten. Een rijgedeelte kende de Langestraat in de vorm van een bestrating met zgn. kinderkopjes. Het werd gef!ankeerd door beklinkerde voetpaden langs de stoepen.
Deze - de stoepen - gaven aan Langestraat en Vierakkerstraat een eigen, toch wel karakteristiek accent. Elk huis had zijn eigen stoep, zowel qua vorm als qua hoogte. Sommige hadden bij de voordeur nog eens een extra opstap. Er waren eenvoudige, van klinkers gemetselde stoepen, maar daarnaast ook bijzonder fraaie trottoirs van kleine of grote tegels; sommige van grote hardstenen platen en enkeie (o.a. bij de familie de Haas - naast de familie Broekman) waren voorzien van stoepranden met ingehakte huismerken e.d. Deze waren waarschijnlijk van gesloopte gebouwen afkomstig.
En om de huidige term "straatmeubilair te hanteren: tal van stoepen waren van gesmede hekwerken voorzien, zoais ook de foto laat zien o.a. bij de Gelderse gevel en enkele aan de overzijde staande panden.De stoephekken-situatie, zoals die op de foto voorkomt en die ook elders de Langestraat en Vierakkerstraat kenmerkte, bieef grotendeels ongewijzigd tot aan het bombardement van 2 oktober 1944.Daarna deed de naooriogse reconstructie van de beide straten de oude stoepen rigoureus verdwijnen en uniforme, doorlopende trottoirs ontstaan. Ook deze foto laat zien, dat de straten van het stadje interessante, zo niet opmerkelijke geveis kende.
Dit gold vooral voor het gefotografeerde gedeelte tussen Gelderse gevel en Markt, dat bij het grote bombardement bijzonder zwaar werd getroffen.
H.W.J.D.
